Naslov (srp)

Procena ranjivosti kraških reka sa sedrenim barijerama na osnovu akvatičnih makrobeskičmenjaka

Autor

Simović, Predrag, 1995-

Doprinosi

Petrović, Ana, 1978-
Simić, Vladica, 1964-
Milošević, Đurađ, 1983-
Stojanović, Katarina, 1982-

Opis (eng)

Karst regions are characterized by diverse aquatic habitats, often considered biodiversityhotspots. However, intense anthropogenic pressures, combined with climate change,significantly increase the vulnerability of these ecosystems, creating an urgent need foradequate protection. Aquatic macroinvertebrates were studied alongside environmentalparameters at 25 sites (springs, upper reaches, and tufa barriers) across 12 rivers and streams inthe Dinaric and Carpathian-Balkan mountain regions of Serbia. A total of 85072 individualswere recorded, representing 210 taxa across 18 systematic groups. The Trichoptera exhibitedthe highest diversity with 60 identified taxa, followed by Diptera (35), Plecoptera (25), andEphemeroptera (24). Taxa richness was lower at spring sites compared to habitats in the upperreaches and tufa barriers. IndVal analysis identified 30 indicator taxa that best reflect theecological characteristics of all habitat types. The presence of highly specialized taxa highlightsthe importance of these habitats as biodiversity refugia and positions them as key areas forconservation. According to the parameters of the ESHIPPOEPT model, high or very highecological vulnerability was identified at 70% of the analyzed sites, with the majority of thesesites being exposed to a moderate intensity of anthropogenic impact. The Climate Score Indexindicates that springs and their associated communities are the most vulnerable to climatechange, followed by tufa barrier habitats and upper stream sections. The findings of thisdissertation represent the first comprehensive overview of the ecology of macroinvertebrates inkarst rivers of Serbia characterized by tufa deposition, thereby providing a scientific basis forthe development of effective management and conservation strategies for these uniqueecosystems.

Opis (srp)

Kraški regioni odlikuju se raznovrsnim vodenim staništima, često smatranimžarištima biodiverziteta. Međutim, intenzivni antropogeni pritisci, udruženi saklimatskim promenama, značajno povećavaju ranjivost ovih ekosistema, stvarajući hitnupotrebu za adekvatnom zaštitom. Akvatični makrobeskičmenjaci proučavani su zajednosa parametrima životne sredine na 25 lokaliteta (izvori, gornji tokovi i sedrenebarijere) u 12 reka i potoka na području Dinarskih i Karpatsko-balkanskih planinaSrbije. Evidentirane su 85072 jedinke, raspoređene u 210 taksona i 18 sistematskihgrupa. Red Trichoptera je pokazao najveću raznovrsnost sa 60 identifikovanih taksona,nakon čega slede redovi Diptera (35), Plecoptera (25) i Ephemeroptera (24). Bogatstvotaksonima bilo je niže na izvorima u odnosu na staništa gornjih tokova i sedrenihbarijera. IndVal analiza je izdvojila 30 indikatorskih taksona koji najbolje odražavajuekološke karakteristike svih tipova staništa. Uticaj ekoloških faktora na sastavzajednice bio je izraženiji od prostornih efekata. Prisustvo visokospecijalizovanihtaksona ukazuje na značaj staništa kao refugijuma biodiverziteta i pozicionira ih kaoključna područja za očuvanje. Prema parametrima ESHIPPOEPT modela, utvrđena je visokaili veoma visoka ekološka ranjivost na 70% analiziranih lokaliteta, pri čemu jevećina ovih lokaliteta izložena umerenom intenzitetu antropogenog uticaja. ClimateScore Index pokazuje da su izvori i zajednice u njima najranjivije na klimatske promene,zatim staništa sedrenih barijera i gornjih tokova. Rezultati ove doktorske disertacijepredstavljaju prvi sveobuhvatni prikaz ekologije makrobeskičmenjaka u kraškim rekamaSrbije sa taloženjem sedre i time pružaju naučnu osnovu za razvoj efikasnih strategijaupravljanja i zaštite ovih jedinstvenih ekosistema.

Opis (srp)

-

Jezik

srpski

Datum

2025

Licenca

Ovo delo je licencirano pod uslovima licence
Creative Commons CC BY-NC-SA 3.0 AT - Creative Commons Autorstvo - Nekomercijalno - Deliti pod istim uslovima 3.0 Austria License.

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/at/legalcode