Naslov (srp)

Лексички слојеви у романима Данка Поповића

Autor

Gerun Đokić, Bojana, 1988-

Doprinosi

Miloradović, Sofija, 1963-
Kovačević, Miloš, 1953-
Đurović, Sanja Ž., 1974-
Vulović, Nataša, 1973-

Opis (srp)

Ovaj rad bavi se istraživanjem leksičkih slojeva na korpusu osam romana DankaPopovića. Cilj rada je da se sistemski opiše i analizira tipologizacija leksičkeraslojenosti u Popovićevom romanesknom delu, a koja svedoči o izuzetnom bogatstvujezičkih oblika koje pisac koristi. Istraživačke tehnike koje su korišćene u radu supregled i ekscerpcija, kao i klasifikacija i analiza leksičke građe.U uvodu su predstavljeni predmet i cilj istraživanja, kriterijumi izboraleksike, korišćene metode, pregled dosadašnjih istraživanja i mesto i potrebaistraživanja leksike književnog opusa Danka Popovića. Predstavljeni su i neki odmotiva koji prožimaju Popovićeve romane: motiv srpskog seljaka, žene / majke, rodnezemlje, uzaludnosti ratovanja, Šumadije, njenih vladara i Šumadinaca.U centralnom delu rada bavimo se raslojenošću leksičkog sistema Popovićevihromana sa dijastratskog, dijatopijskog i funkcionalnog aspekta. Tako je Popovićevleksički inventar, s obzirom na polifunkcionalnost književnog jezika, klasifikovanprema kriterijumima teritorijalne (dijalektizmi, pokrajinizmi), društveno-istorijske(prema vremenskom kriterijumu zastarelosti: arhaizmi, istorizmi, staroknjiževne reči)i funkcionalne raslojenosti leksike, kao i prema njenoj ekspresivnosti (imenički,glagolski, pridevski i priloški ekspresivi, kao i reči subjektivne ocene: deminutivi,augmentativi, hipokoristici, pejorativi), i prema njenom poreklu. U okviruteritorijalno raslojene leksike izdvojene su autosemantičke i sinsemantičke lekseme, ito prema vrstama reči i prema značenju, kao i ekspresivna leksika. Vremenski raslojenaleksika obuhvata arhaizme, istorizme i frazeološke izraze. Načinjen je poseban osvrt napozajmljenice i lekseme subjektivne ocene. Predstavljanje funkcionalno raslojeneleksike vezuje se za određene oblasti čovekovog delovanja – društveno-politička,administrativno-pravna, terminološka, vojna, crkvena leksika, kao i ona koja je vezanaza različite tematske oblasti, a njena analiza dovodi do određenih zapažanja vezanih zastilistički aspekt. Treći, zaključni deo rada predstavlja sintezu prethodno dateanalize, a sadrži i zapažanja o piščevom stilu na osnovu uvida u jezik Popovićevihromana i na osnovu ključnih tema i motiva, kroz koje se mogu pratiti upotreba ifunkcionisanje markirane leksike.Pisac u najvećoj meri koristi jezička sredstva koja su karakteristična zašumadijsko-vojvođanski dijalekat, koji je u osnovici srpskog standardnog jezika. Krozanalizu se očituje i način na koji se teritorijalno i vremenski raslojena leksika uklapai integriše u standardnojezički leksikon. Leksički i semantički neologizmi uPopovićevim romanima svedoče o piščevoj znalačkoj jezičkoj kompetenciji koja neizlazi iz sistemskih jezičkih okvira. Takođe, raznovrsni tematski slojevi ukazali su naduhovnu, materijalnu i socijalnu kulturu koja karakteriše vreme u kojem junaciPopovićevih romana žive. Na taj način moguće je rekonstruisati i ključne konceptejezičke slike sveta književnih likova – nosilaca govora u Popovićevim romanima.

Opis (srp)

-

Opis (eng)

This paper focuses on the analysis of the lexical layers from the corpus of eight novels writtenby Danko Popović. The study aims to systematically collect lexical material and analyze it through itsstructural-semantic classification. The research techniques used in this study include an overview andexcerption from the corpus, as well as classification and analysis of the lexical material.The introduction sets the aims and objectives of the research, the criteria for the choice of lexis,the methods used in the study, an overview of previous research, as well as the application and thegrounds for analyzing Danko Popović’s opus. Furthermore, this paper introduces some of the motifsthat permeate Popovic’s novels: the motif of a Serbian peasant, a woman / mother, the author’s nativecountry, the futility of war, Šumadija, its rulers, and its inhabitants.In the main section of the paper, we deal with the stratification of the lexical system ofPopović's novels from the diastatic, diatopic, and functional aspects. Thus, Popović's lexicaldepository, considering the polyfunctionality of literary language, is classified according to the criteriaof territorial (dialectisms, provincialisms), socio-historical (according to the temporal criterion ofobsolescence: archaisms, historisms, ancient literary words), and functional stratification of the lexicon,as well as nouns, verbs, adjectives, and adverbial expressives, along with the words of subjectiveevaluation: diminutives, augmentatives, hypocrites, pejoratives), and according to its origin.Temporally-stratified vocabulary includes archaisms, historicisms, and phraseological expressions, aswell as expressive vocabulary. The emphasis was especially placed on Loanwords and lexemes ofsubjective evaluation. The presentation of functionally stratified vocabulary is related to certain areasof human activity – socio-political, administrative-legal, terminological, military, clerical vocabulary,as well as that related to various thematic areas, and its analysis leads to certain observations related tothe stylistic aspect. The third, concluding part of the paper is a synthesis of the previously givenanalysis, and it contains observations on the writer's style based on insights into the language ofPopović's novels and on key themes and motifs, through which the use and behavior of the markedvocabulary can be observed.The author predominately uses linguistic resources that are typical for the ŠumadijaVojvodina’s dialect, which is the basis of the Serbian every-day language. Then, an observation ismade in regards to the way in which the vocabulary, which is territorially and temporally stratified,conforms to, and integrates into the standard language lexis. Lexical and semantic neologisms testify ofthe author’s linguistic competence, which does not go beyond systemic linguistic frameworks.Autosemantic and synsematic lexemes are selected according to parts of speech, areas of use and theirmeaning, as well as expressive vocabulary and multi-word lexical units and phraseological expressions.Various thematic layers indicate the spiritual and material culture, which portrays the time of Popović'sheroes. By continuing in this manner, it is possible to reconstruct the conceptual world of the speakersin Popović’s novels, since his lexis shows the peculiarities of the environment in which his heroes live.

Jezik

srpski

Datum

2022

Licenca

© All rights reserved