Naslov (srp)

Relativne rečenice sa foričkim supstantivnim antecedentom u savremenom srpskom jeziku

Autor

Rusimović, Tanja, 1973-

Doprinosi

Kovačević, Miloš, 1953- (ths, code: 04809)
Tanasić, Sreto, 1949- (oth)
Ramić, Nikola, 1954- (oth, code: 05378)
Čutura, Ilijana, 1972- (oth, code: 07091)

Opis (srp)

Kada govorimo o semantičkoj razlici koja postoji između relativnih rečenica, govorimo, u stvari, o razlici u odnosima između antecedenta i relativne klauze, tj. o dihotomiji restriktivnost/nerestriktivnost. S tim u vezi, u ovom radu predmet istraživanja jeste opis i sintaksičko-semantička (pot)klasifikacija složenih rečenica s relativnom klauzom čiji je antecedent supstantivna jedinica (leksema ili sintagma) sa semantički ili formalno prisutnim foričkim (anaforičkim ili kataforičkim) elementom u svom sastavu. Funkcija tog foričkog elementa po pravilu će predodređivati restriktivnu ili nerestriktivnu funkciju same relativne klauze. Koji će tip foričkih odnosa biti, zavisi od tipa antecedenta: ili je u pitanju leksičkosemantički ili endocentrični antecedent, na koje se odnosi adjektivna relativna klauza; ili je reč o formalnom antecedentu, na koji se odnosi supstantivna relativna klauza. To znači, da na foričnost antecedenta utiče i sam relativizator svojom stalnom semantikom. Uz sintaksičke kriterijume relevantni su nam i semantički kriterijumi, kada je u pitanju dihotomija određenost/neodređenost, a u vezi s tim polazište u analizi nam je određivanje imenskog izraza u antecedentu (na osnovu sadržaja nadređene klauze) kao referencijalnog ili nereferencijalnog. Referencijalnost/ nereferencijalnost antecedenta predodređuje tip i kompleksnost foričkih odnosa antecedenata, naročito kada su u pitanju endocentrični i formalni antecedenti. Kako u radu analiziramo pisanu realizaciju diskursa, relevantna su nam endoforička upućivanja, odnosno anaforička i kataforička. Međutim, izdvojićemo modele u kojima i egzoforička referencija ima svoju frekvenciju. Istraživanje sprovodimo na ekscerpiranom jezičkom materijalu iz raznofunkcionalnog korpusa savremenog srpskog jezika. Ovim istraživanjem potvrdili smo da kada leksičko- semantički antecedent upućuje anaforički (ređe egzoforički), sledi nerestriktivna adjektivna klauza, a kada upućuje kataforiči, sledi restriktivna adjektivna klauza uvrštena relativizatorima koji/šton, čiji, kakav i koliki. Kataforičko upućivanje endocentričnog antecedenta utiče na određivanje adjektivne klauze kao restriktivne, dok anakataforičko upućivanje endocentričnog antecedenta utiče na određivanje adjektivne klauze kao restriktivne ili nerestriktivne. Takođe i kataforičko upućivanje nereferencijalnog formalnog antecedenta utiče na određivanje supstantivne relativne klauze uvrštene relativizatorima ko i što kao restriktivne. Međutim, kataforičko upućivanje referencijalnog formalnog antecedenta produžava upućivanje anaforički, egzoforički ili kataforički i utiče na određivanje supstantivne relativne klauze kao nerestriktivne ili restriktivne. Navedene tvrdnje odražavaju suštinu problema međuodnosa antecedenta i relativne klauze kada je funkcionalni status foričkog elementa u pitanju, tj. katafora ili anafora (ređe egzofora) – direktno predodređuje restriktivni ili nerestriktivni status relativne klauze.

Opis (srp)

Umnoženo za odbranu. Univerzitet u Kragujevcu, Filološko-umetnički fakultet, 20141007, dr lingvističkih nauka. Napomene i bibliografske reference uz tekst. Bibliografija: listovi 370-385. Apstrakt ; Abstract. datum odbrane 07.10.2014. null

Jezik

srpski

Datum

2014

Licenca

Ovo delo je licencirano pod uslovima licence
Creative Commons CC BY 2.0 AT - Creative Commons Autorstvo 2.0 Austria License.

CC BY 2.0 AT

http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/at/